Badanie cytologiczne z szyjki macicy wykorzystywane jest w ginekologii jako proste, szybkie i łatwo dostępne badanie przesiewowe o charakterze diagnostycznym. Pobrane komórki z tarczy i kanału szyjki macicy przekazywane są do badania mikroskopowego, celem dokładnej oceny ich ewentualnych nieprawidłowości. Niektóre z nieprawidłowości mogą świadczyć o procesie przednowotworowym lub wczesnym, przedklinicznym stadium raka. W przypadku uzyskania takiej diagnozy konieczne jest przeprowadzenie diagnostyki pogłębionej oraz włączenie leczenia i tym samym przeciwdziałanie rozwojowi poważnej, śmiertelnej choroby, jaką byłby zaawansowany rak szyjki macicy.

Nabłonek szyjki macicy i wirusy HPV

W obrębie szyjki macicy znajdują się dwa typy nabłonka – wielowarstwowy płaski oraz gruczołowy. Najczęściej na ich pograniczu, które może znajdować się na tarczy szyjki macicy albo we wnętrzu kanału szyjki macicy, dochodzi do przemian przednowotworowych i rozwoju miejscowo zogniskowanego raka szyjki macicy. Jest wiele czynników biologicznych, które mogą być przyczynami przekształceń. Jednak najczęstszymi z nich są wirusy HPV (wirusy brodawczaka ludzkiego). Wyróżnia się ponad 200 typów wirusów HPV, z czego część jest onkogenna, czyli odpowiada za powstawanie zmian przednowotworowych i nowotworowych. Dlatego w niektórych krajach – w ramach badań profilaktycznych – wykonuje się badanie cytologiczne w połączeniu z genotypowaniem HPV. Niestety, w Polsce genotypowanie nie jest jeszcze standardem.
Po kontakcie z HPV organizm może od razu zwalczyć wirusy, zostać ich nosicielem lub zachorować. Rozwój patologicznych zmian w obrębie szyjki macicy trwa zwykle od kilkunastu miesięcy do kilku lat, dlatego badanie cytologiczne powinno być wykonywane najrzadziej jeden raz na trzy lata. Jednak doświadczenie kliniczne i wiedza, o rzadko występujących, ale bardzo szybko rozwijających się rakach szyjki macicy, pokazują, że wykonywanie cytologii raz w roku nie jest błędem.

Jak przebiega badanie cytologiczne?

Badanie odbywa się podczas wizyty kontrolnej u ginekologa. Lekarz zakłada wziernik dopochwowy, dzięki któremu ma dostęp do pochwowej części szyjki macicy, z której jałową szczoteczką pobiera komórki nabłonków. Próbka zostaje utrwalona, a następnie przeanalizowana pod mikroskopem przez cytologa.
Program profilaktyki raka szyjki macicy w Polsce jest kierowany do kobiet między 25. a 59. rokiem życia, czyli do prawie 10 milionów Polek, i umożliwia wykonanie cytologii raz na trzy lata. Jednak badanie to może być wykonane również i poniżej 25. roku życia – pierwsze badanie cytologiczne należy wykonać w ciągu trzech lat od rozpoczęcia współżycia. Kobiety po 60-tce również powinny się regularnie badać. Cytologia może być wykonywane częściej niż raz na trzy lata. U pacjentek z podwyższonym ryzykiem zachorowania (zakażenie wirusem HIV, zakażenie wirusem HPV 16, 18 lub innym typem onkogennym, przyjmowanie leków immunomodulujących, zespoły obniżenia odporności) cytologia powinna być wykonywana raz w roku.

Jak przygotować się do badania cytologicznego?

● wstrzymaj się 2 dni ze współżyciem
● nie aplikuj leków dopochwowych w ciągu 2 dni przed wizytą
● nie rób irygacji pochwy 2 dni przed badaniem
● nie idź do lekarza podczas trwania miesiączki

Jakie wyniki cytologii nakazują dalszą diagnostykę?

Wynik prawidłowy to brak podejrzenia śródnabłonkowej neoplazji i raka. Wynikiem nieprawidłowym w badaniu cytologicznym może być:
● ASC-US: atypowe komórki nabłonka płaskiego o nieokreślonym znaczeniu
● ASC-H: atypowe komórki nabłonka płaskiego, w których nie można wykluczyć zmian HSIL
● LSIL: zmiany w komórkach nabłonka płaskiego, małego stopnia
● HSIL: zmiany w komórkach nabłonka płaskiego średniego lub dużego stopnia, rak in situ
● AGC: atypowe zmiany w komórkach gruczołowych
Wówczas dalszą procedurę diagnostyczną określa lekarz. W zależności od rozpoznania cytologicznego ginekolodzy stosują odpowiedni, medyczny algorytm postępowania. Niekiedy jest to diagnostyka pogłębiona polegająca na wykonaniu badania genetycznego w kierunku HPV, innym razem na wykonaniu badania kolposkopowego, pobraniu wycinków z tarczy szyjki macicy i wyłyżeczkowaniu kanału szyjki macicy.

Czym jest kolposkopia?

Badanie kolposkopowe polega na oglądaniu szyjki macicy w 2-5 krotnym powiększeniu, przy użyciu światła widzialnego i zielonego oraz wybranych barwników.

Wskazania do kolposkopii:

● niejednoznaczny lub nieprawidłowy wynik badania cytologicznego
● nadżerka tarczy szyjki macicy
● polip szyjki macicy
● torbiele Nabotha
● stany zapalne szyjki macicy
● ból przy współżyciu
● plamienia z dróg rodnych o nieznanej przyczynie
● stan po operacji nowotworów narządów rodnych
Na początku lekarz wprowadza wziernik do pochwy i uwidacznia całą tarczę szyjki macicy oraz ujście zewnętrzne kanału szyjki macicy. Patrząc przez kolposkop, który zostaje ustawiony w wybranym dystansie względem pacjentki, ocenia nabłonek tarczy szyjki macicy w zwykłym świetle widzialnym, w świetle zielonym, a potem w próbach z barwnikami. Jeśli tkanka wykazuje nieprawidłowości, to zostaje pobrana do badania histopatologicznego. Badanie kolposkopowe trwa od kilku do kilkunastu minut i jest bezbolesne.
Na wynik badania histopatologicznego czeka się około dwóch tygodni od momentu pobrania materiału.

Jak przygotować się do badania kolposkopowego?

● zakaz współżycia przez 2 dni przed badaniem,
● zakaz aplikowania leków dopochwowych w ciągu 2 dni przed badaniem
● zakaz przychodzenia na badanie w trakcie trwania miesiączki
● konieczność uprzedniego wyleczenia stanu zapalnego pochwy i sromu

RESUME

Pamiętaj o wykonywaniu regularnego badania cytologicznego z szyjki macicy, najlepiej techniką LBC (cytologia na podłożu płynnym) - raz w roku, razem z rutynowym badaniem ginekologicznym, USG ginekologicznym i USG piersi. Badanie cytologiczne należy wykonywać najrzadziej raz na trzy lata. W przypadku nieprawidłowości w wyniku badania cytologicznego zapytaj ginekologa o dalsze kroki w postępowaniu (genotypowanie HPV, badanie kolposkopowe, pobranie materiału z szyjki macicy do badania histopatologicznego). Taki schemat postępowania może uchronić cię przed poważnymi chorobami, zaoszczędzić niepotrzebnego stresu dla ciebie i twoich bliskich, uniknąć konieczności wykonywania zaawansowanych procedur onkologicznych, a w końcu - przedłużyć życie.

Konsultacja ginekologiczna 220 zł

Konsultacja + USG ginekologiczne400 zł

Konsultacja + cytologia LBC310 zł

Konsultacja + USG gin. + cytologia LBC490 zł

Cytologia LBC90 zł

Badanie molekularne 41 HPV330 zł

Badanie molekularne 41 HPV + LBC370 zł

Kolposkopia bez pobrania wycinków490 zł

Kolposkopia z pobraniem wycinków i wyłyżeczkowaniem kanału szyjki macicy1000 zł